İlaç olarak zeytin

 

Zeytin, meyvesi ve yağı ile bizi beslemesinin yanında sağlığımız üzerine bazı yararları da olan bir bitkidir. Bu özelliği insanlık tarihi boyunca kabul edilmiş ve zeytinyağı ilaç olarak yüzyıllar öncesinde bile kullanılmıştır.

Ülkemizde uzun yıllar, zeytin kolay ulaşılabildiği için her sofraya girmiş ve fakirin ekmeğinin katığı olmuştur. Bu benzetmeyi yağı için yazmak zordur çünkü her devirde fiyatı pek çok ailenin bütçesini zorlamıştır. Üstelik 1950’den sonra 50 yıl boyunca, lezzetli, dayanıklı, dolaptan çıkarılır çıkarılmaz ekmeğe sürülüp yenen, her şeyden önce sudan ucuz margarinler neredeyse tüm yağların yerine geçmiştir. Tıp bilimi, aterosklerozu ve dolayısıyla kalp ve damar hastalıklarını  önlemede  gıdalardaki doğru yağlara yönelince, trans yağ asitleri içeren margarinleri kısıtlayıp, tekli (zeytinyağı) ve çoklu (ayçiçeğiyağı, mısıryağı) doymamış yağ asitlerinden zengin bitkisel sıvı yağları önermeye başlamış ve zeytinyağı kullanımı ülke genelinde tekrar gündeme gelmiştir. Bu yağlar, Ek Kitapta ateroskleroz başlığının diyetteki yağlar bölümünde daha geniş olarak anlatıldı.

Bu arada kafa karıştıran omega 6 (ayçiçeğiyağı, mısıryağı) ve omega 3 (balıkyağı) sözcükleri ortaya çıkmış, hatta reklamlarda bile aralıksız kullanılmaya başlamıştır. İnsanlar sadece çoklu doymamış yağ asitlerine ait kimyasal bir özelliği anlatan omega kelimesini gizini çözmeye uğraşırken zeytinyağından da uzaklaşmışlardır. Sonunda yararlı yağın  omega 3 yağ asitleri içeren balık yağı olduğu anlaşılmış ve  hem bu yağın bulunduğu balıklar, bitkiler üzerinde yoğunlaşılırken hem de aterosklerozdaki koruyucu etkisini araştıran çok sayıda çalışma yapılmıştır.

Aynı yıllarda omega 3 yağlarının orta derecede tüketildiği Akdeniz diyetinin yararları anlaşılmaya başlamış ve bu diyette ana yağın zeytinyağı olduğu hatırlanmıştır. Son zamanlarda tıp bilimi aterosklerozu önlemede ve tedavisinde Akdeniz diyetini ideal diyet olarak benimsemektedir. Bu diyetin ana unsurları, antioksidan özelliği bulunan polifenollerden zengin meyve ve sebzeler, balık ve  zeytinyağıdır. Akdeniz diyetinde tereyağı, içyağı, kuyrukyağı  gibi doymuş yağlar ve omega 6 doymamış yağlar  az miktarda bulunur. Ayrıca Akdeniz diyetinin kişileri meme kanseri başta olmak kanser oluşmasından da koruduğu anlaşılmıştır. Yeni  yayınlamış, kalp ve damar hastalığı riski taşıyan 7444 kişiyi kapsayan çok detaylı bir çalışmada da, Akdeniz diyetinin kalp damar hastalıklarını önlemede yararını kanıtlamıştır.