İlaç olarak zeytin
Zeytin,
meyvesi ve yağı ile bizi beslemesinin yanında sağlığımız üzerine bazı yararları
da olan bir bitkidir. Bu özelliği insanlık tarihi boyunca kabul edilmiş ve
zeytinyağı ilaç olarak yüzyıllar öncesinde bile kullanılmıştır.
Ülkemizde
uzun yıllar, zeytin kolay ulaşılabildiği için her sofraya girmiş ve fakirin
ekmeğinin katığı olmuştur. Bu benzetmeyi yağı için yazmak zordur çünkü her
devirde fiyatı pek çok ailenin bütçesini zorlamıştır. Üstelik 1950’den sonra 50
yıl boyunca, lezzetli, dayanıklı, dolaptan çıkarılır çıkarılmaz ekmeğe sürülüp
yenen, her şeyden önce sudan ucuz margarinler neredeyse tüm yağların yerine
geçmiştir. Tıp bilimi, aterosklerozu ve dolayısıyla kalp ve damar hastalıklarını
önlemede gıdalardaki doğru yağlara yönelince, trans yağ asitleri
içeren margarinleri kısıtlayıp, tekli (zeytinyağı) ve çoklu (ayçiçeğiyağı, mısıryağı)
doymamış yağ asitlerinden zengin bitkisel sıvı yağları önermeye başlamış ve
zeytinyağı kullanımı ülke genelinde tekrar gündeme gelmiştir. Bu yağlar, Ek
Kitapta ateroskleroz başlığının diyetteki yağlar bölümünde daha geniş olarak
anlatıldı.
Bu arada kafa karıştıran omega 6 (ayçiçeğiyağı, mısıryağı) ve omega 3 (balıkyağı) sözcükleri ortaya çıkmış, hatta reklamlarda bile aralıksız kullanılmaya başlamıştır. İnsanlar sadece çoklu doymamış yağ asitlerine ait kimyasal bir özelliği anlatan omega kelimesini gizini çözmeye uğraşırken zeytinyağından da uzaklaşmışlardır. Sonunda yararlı yağın omega 3 yağ asitleri içeren balık yağı olduğu anlaşılmış ve hem bu yağın bulunduğu balıklar, bitkiler üzerinde yoğunlaşılırken hem de aterosklerozdaki koruyucu etkisini araştıran çok sayıda çalışma yapılmıştır.
Aynı yıllarda omega 3 yağlarının orta derecede tüketildiği Akdeniz diyetinin yararları anlaşılmaya başlamış ve bu diyette ana yağın zeytinyağı olduğu hatırlanmıştır. Son zamanlarda tıp bilimi aterosklerozu önlemede ve tedavisinde Akdeniz diyetini ideal diyet olarak benimsemektedir. Bu diyetin ana unsurları, antioksidan özelliği bulunan polifenollerden zengin meyve ve sebzeler, balık ve zeytinyağıdır. Akdeniz diyetinde tereyağı, içyağı, kuyrukyağı gibi doymuş yağlar ve omega 6 doymamış yağlar az miktarda bulunur. Ayrıca Akdeniz diyetinin kişileri meme kanseri başta olmak kanser oluşmasından da koruduğu anlaşılmıştır. Yeni yayınlamış, kalp ve damar hastalığı riski taşıyan 7444 kişiyi kapsayan çok detaylı bir çalışmada da, Akdeniz diyetinin kalp damar hastalıklarını önlemede yararını kanıtlamıştır.